กัมพูชา’ ขุดคลอง ‘ฟูนัน เตโช’ สะเทือน ‘เวียดนาม’

https://admin.bangkokbanksme.com/uploads/topics/17158496687226.png?width=1100

แม้ว่ารัฐบาลกัมพูชาจะคาดการณ์ว่าโครงการขุดคลองฟูนัน เตโช จะสร้างทางน้ำที่เชื่อมกรุงพนมเปญกับจังหวัด ‘แกบ’ ซึ่งติดกับชายฝั่งทะเลนั้นจะทำให้เกิดผลลัพธ์เชิงบวก แต่กลับมีเสียงสะท้อนเกี่ยวกับความกังวลด้านเศรษฐกิจและสังคม การเมือง และสิ่งแวดล้อมจาก ‘เวียดนาม’ ซึ่งเป็นประเทศที่ยืนอยู่ในจุดที่ได้รับผลกระทบมากที่สุดจากโครงการนี้

คลองฟูนัน เตโช ซึ่งมีระยะทาง 180 กิโลเมตร กว้าง 100 เมตร ลึก 5.4 เมตร ถูกวางให้เป็นโครงการสำคัญที่จะผลักดันให้กัมพูชากลายเป็น ‘ศูนย์กลางโลจิสติกส์และเศรษฐกิจ’ ของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และถือว่าเป็นโครงการด้านโครงสร้างพื้นฐานขนาดใหญ่โครงการล่าสุดของภูมิภาคด้วย โดยโครงการดังกล่าวมุ่งเชื่อมโยงมิติต่าง ๆ ของกัมพูชาและคาดว่าจะทำให้เกิดโอกาสทางเศรษฐกิจ โดยการยกระดับการเชื่อมโยงและการอำนวยความสะดวกการขนส่งสินค้าและประชาชนอย่างไร้รอยต่อทั่วประเทศ

เป้าหมายของการขุดคลองฟูนัน เตโช ซึ่งคาดว่าจะใช้งานได้ภายในปี 2571 หรืออีกประมาณ 4 ปี ประกอบด้วย 4 ข้อหลัก ได้แก่ 1. ยกระดับการเชื่อมโยงและการขยายตัวทางเศรษฐกิจ 2. เสริมสร้างความแข็งแกร่งด้านโครงสร้างพื้นฐานและการขนส่ง 3. ส่งเสริมความยั่งยืนทางสิ่งแวดล้อม และ 4. ดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศ

ทั้งนี้ จีนมีส่วนเกี่ยวข้องกับการลงทุนในโครงการดังกล่าวด้วย โดยจีนได้ลงนามในข้อตกลงกับกัมพูชาที่จะให้เงินทุนเพื่อใช้ก่อสร้างคลองฟูนัน เตโช ประมาณ 1,700 ล้านดอลลาร์สหรัฐ และสำหรับเหตุผลที่จีนสนับสนุนโครงการนี้ ประกอบด้วย 1. ผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ ซึ่งจีนจะได้สิทธิ์ควบคุมการดำเนินงานที่รวมถึงการชำระค่าผ่านทางเป็นระยะเวลานาน 40-50 ปี จากนั้นค่อยโอนสิทธิ์ให้กัมพูชา 2. ข้อริ่เริมสายแถบและเส้นทาง หรือ BRI โดยคลองฟูนัน เตโช จะมีบทบาทหลักในการยกระดับการเชื่อมโยงระดับภูมิภาคและกระตุ้นการแสวงหาการพัฒนาที่มีคุณภาพสูงของจีนซึ่งคลองนี้จะขับเคลื่อนการจัดการอย่างเต็มที่เกี่ยวกับการสร้างระเบียงการพัฒนาอุตสาหกรรมและเส้นทางสายปลาและข้าว 3. เพิ่มการมีอิทธิพลในภูมิภาคนี้ โดยการลงทุนของจีนในด้านนี้สอดคล้องต่อเป้าหมายของจีนที่ต้องการที่จะกระชับความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ การทูต และการเมือง กับกัมพูชายิ่งขึ้นซึ่งการลงทุนครั้งนี้ยิ่งทำให้เศรษฐกิจของกัมพูชาพึ่งพาจีนมากขึ้น ส่งผลให้จีนอาจมีอิทธิพลภายในภูมิภาคเพิ่มขึ้นด้วย

สำหรับข้อกังวลว่าคลองฟูนัน เตโช จะส่งผลกระทบต่อเวียดนาม หากมองผลกระทบทางเศรษฐกิจ ปัจจุบันกัมพูชาพึ่งพาท่าเรือของเวียดนามอย่างมากสำหรับนำเข้าวัตถุดิบจากจีนและส่งออกสินค้าสำเร็จรูปไปสู่สหรัฐอเมริกาและตลาดตะวันตกต่าง ๆ ซึ่งเมื่อขุดคลองนี้สำเร็จจะทำให้กัมพูชาพึ่งพาท่าเรือของเวียดนามน้อยลงและจะกระทบต่อรายได้การขนส่งทางเรือจากการค้าของกัมพูชา ทั้งนี้จากการขนส่งสินค้าทั้งจากกัมพูชาไปท่าเรือเวียดนามและท่าเรือเวียดนามไปยังกัมพูชาผ่านแม่น้ำโขงจะอยู่ที่ประมาณ 33% และโครงการขุดคลองนี้มุ่งลดให้การขนส่งสินค้าเหลือแค่ 10% ส่วนผลกระทบต่อสังคมวิทยาสิ่งแวดล้อม คือ การเปลี่ยนทิศทางการไหลของแม่น้ำโขงที่อาจจะทำให้น้ำไปไม่ถึงพื้นที่สำคัญต่าง ๆ ของดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขงในเวียดนามตอนใต้ ขณะเดียวกันชุมชนต่าง ๆ ที่ตั้งอยู่ในกัมพูชาเองก็ได้รับผลกระทบ เนื่องจากประชาชนราว 1.5 ล้านคน ที่อาศัยอยู่บริเวณเส้นทางดังกล่าวอาจต้องอพยพออกไป

อย่างไรก็ดี ตามข้อตกลงแม่น้ำโขง ปี 2538 ระบุว่าโครงการใดใดที่ส่งผลกระทบต่อการไหลของแม่น้ำโขงจะต้องถูกประเมินทางเทคนิคก่อนโดยคณะกรรมาธิการแม่น้ำโขง (Mekong River Commission: MRC) และจากนั้นจะได้รับเสียงสะท้อนจากประเทศสมาชิกซึ่งรวมถึง เวียดนาม สปป.ลาว และไทย ซึ่งปัจจุบันเวียดนามระบุว่ายังได้รับข้อมูลไม่เพียงพอต่อการประเมินผลกระทบ พร้อมเรียกร้องให้กัมพูชาให้ข้อมูลที่ครบถ้วนมากขึ้น ขณะที่ กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศของไทยให้ความเห็นว่าหากกัมพูชาสามารถขุดคลองฟูนัน เตโช สำเร็จก็จะสามารถส่งออกสินค้าโดยตรงจากท่าเรือแม่น้ำบาสักไปยังทะเลที่อ่าวไทย และส่งต่อไปยังทะเลจีนใต้ได้โดยไม่ต้องพึ่งพาเวียดนามและไทยซึ่งประเด็นนี้นับว่ามีความสำคัญที่จะเปลี่ยนแปลงบรรยากาศเศรษฐกิจในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

Why Cambodia’s Funan Techo Canal Project is Worrying Vietnam (vietnam-briefing.com)

Vietnam lacks information to assess impact of Cambodia’s Funan Techo canal – VnExpress International

กัมพูชาเดินหน้า ขุด ‘คลองฟูนัน-เตโช’ เพื่อเร่งพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ – กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ (ditp.go.th)